KULLANILAN YÖNTEMLER
Eğitim yönelimli psikolojik destek ve müdahale planları çocukların öğrenme-yeniden öğrenme süreçlerine odaklanır. Psikolojik destek için başvuran çocuk “iyileşmesi gereken bir hasta” değil, “uygun öğrenme ortamında doğru davranışları kazanabilen, kendi hayatını aktif olarak yapılandırma potansiyeline sahip bir birey” olarak ele alınır. Verilen psikolojik ve pedagojik desteğin esas amacı çocuğun ihtiyaçlarını sadece ondaki eksikliklere ya da işlev bozukluklarına odaklanarak gidermek yerine onun potansiyelini açığa çıkarmak için uygun ortam ve koşulları sağlayarak çocuk için en ideal öğrenme deneyimi kazandırmaktır. Dolayısıyla “iyileşme süreci” aslında bir “öğrenme-yeniden öğrenme sürecidir”.
Bu yaklaşım doğrultusunda çocukları için başvuran ebeveynlerin ve çocukların hayatında aktif rol alan diğer bireylerin (bakıcılar, büyükanne/baba, okul sistemi içinde yer alan yöneticiler ve öğretmenler) çocuğun gelişim ve değişim sürecinde uzman ile tam bir işbirliği içerisinde olması beklenir.
Başvuru nedenine göre yapılan değerlendirmeler sonucunda ebeveynler ve okul ile bir müdahale planı kararlaştırılır. Bu plan farklı hedeflere ulaşmak için farklı yöntemleri içerebilir.
Oyun çocuğun dilidir.
Psikolojik ve Pedagojik Değerlendirme
Kullanılan yaklaşımın “Her Çocuk Özel ve Tekildir” felsefesi doğrultusunda niceliksel verilerden ziyade niteliksel verilere odaklanılır. Psikolojik ve pedagojik değerlendirmeler daha çok gözlem-görüşme odaklı olarak yapılandırılır. Görüşmeler ebeveynler, çocuk, bakıcı, büyükanne/büyükbaba ve okul eksenlerinde ayrı ayrı yapılır. Gözlemler çocuğun oyun odasında gözlenmesi (yapılandırılmış veya yarı yapılandırılmış gözlem), çocuğun okulda doğal ortamında gözlenmesi, ebeveyn-çocuk ilişkisinin gözlenmesi (ev içi gözlemlerin kamera ile kaydedilmesi istenebilir) gibi farklı şekillerde planlanır ve yürütülür. Oyun dışında çocukların yaptıkları resimler ve diğer sanatsal etkinliklerden oluşan portfolyolar önemli değerlendirme araçlarıdır.
Gerekli görülen durumlarda gelişim tarama envanterleri, öğrenme süreçlerinin değerlendilmesinde kullanılan farklı envanterler, kontrol listeleri, ölçek ve projektif testler uygulanabilir. Test güvenirliğinin tam olarak sağlanabilmesi açısından (ideal psikolojik hizmet sürecinde objektif testleri yapan psikolog ile bu testlerin sonuçlarını yorumlayarak müdahale sürecini yürüten psikoloğun farklı olması olağan bir durumdur) bazı objektif testlerin uygulamaları için iş birliği yapılan farklı psikologlara yönlendirme yapılabilir.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Yönlendirmesiz (Non-Directive) Oyun Seansları
Çocuğun odak olarak alındığı kullanılan temel müdahale yöntemi YÖNLENDİRMESİZ OYUNdur. Bu teknik Dr. Virgina Axline tarafından Columbia Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi bünyesinde yaptığı çalışmalarla geliştirmiştir.
+ Oyun çocuğun dilidir.
+ Çocuğun dünyası oyun ortamında anlamlandırılır.
+ Oyun, çocuğun hayatını, hem kendi iç dünyası, hem ortamda bulunan oyuncaklar hem de uzmanın yansıtmalarıyla yeni öğrenme deneyimi olarak destekler.
+ Oyun, çocuğun açık gizli tüm yönlerini keşfedebildiği, yaşadığı sorunları yansıttığı özgür bir varoluş alanıdır.
+ Çocuk merkezli olan bu oyun tekniği yönlendirme içermeyen, çocuk doğasına uyumlu ve saygılı, gelişimsel süreçlere duyarlı, insancıl bir tekniktir.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Bilişsel Davranışçı Teknikler (BDT)
Çocuklarda bu yaklaşım uzman ile ebeveynlerin işbirliği yaparak önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için uygulanan, çocuğun davranış ve düşüncelerini değiştirmeye yönelik kısa süreli olarak uygulanan yapılandırılmış etkinlikleri ve oyunları kapsar. Ebeveynlerin aktif olarak rol aldıkları bu süreçte çocuklara sıkıntı yaratan düşüncelerinin ve yaşantıladıkları düşünme süreçlerinin tek gerçek olmadığı öğretilir, problem çözme odaklı düşünme becerisi kazandırılır. Bu teknikler aracılığıyla çocuklarda duygusal ve davranışsal değişimi desteklenerek yeniden öğrenme süreci yürütülür. Çocuklar önce kendi düşüncelerinin mutlak gerçek olmadığının farkına varır. Bu farkındalığı kazandıktan sonra yavaş yavaş kendileri için zor ve korkutucu olan durumlarla yüzleşerek yeniden öğrenme sürecinde aşama kaydederler.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Biblioterapi
Bireylerin sorunlarının kitaplar kullanılarak çözülmesi olarak tanımlanabilecek bu teknikte çocukların yaşadığı sıkıntılara iyi gelecek kitaplar seçilir ve ebeveynlerin evlerinde bu kitaplar aracılığıyla çocuklarının öğrenme-yeniden öğrenme sürecine dahil olması sağlanır. Çocuğun, seçilen kitaptaki kahraman ile özdeşim kurarak kahramanın yaşadıkları üzerinde düşünmesi desteklenir ve kendi yaşantısıyla bağlantı kurması amaçlanır. Bu yöntemle çocuğun düşünme ve problem çözme becerileri güçlendirilir.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Ebeveyn Eğitimleri (Psiko-Eğitim)
Anne babaları çocuklarının gelişim süreçleriyle ilgili bilgilendirmek, onların yaşamlarına daha verimli ve bilinçli katkı sağlamalarını desteklemek için çocuklarının bireysel özelliklerine göre yapılandırılmış öğrenme seanslarıdır. Psiko-Eğitim konularına çocuğun bireysel özellikleri ve ebeveynlerin ihtiyaçları doğrultusunda yapılandırılan eğitimler çocuğun öğrenme-yeniden öğrenme yaşantısını destekleyici rol oynar.